Nieuws

Sevilla, het zonnetje in huis

Januari 2021.

We zijn tegen wil en dank in een online wereld beland.

De aardappeltentoonstellingen overal, de zaailingen shows. We zien ze online. Maar we missen de -toevallige- ontmoetingen. De verrassende gesprekken.

Die kwekers, dat zijn mensen met een passie. En een bijzondere opmerkingsgave. Wat die in een aardappelplant zien, dat verzin je niet.

Het is altijd inspirerend mensen vanuit hun passie te horen vertellen. Ze vormen met hun handen zorgvuldige -nestjes- nog voor de oogst aanbreekt. Het juiste moment. De gave knol, het diepgroene blad. Wel of geen phythopthora weer…..

De kleinkinderen hier weten er inmiddels ook al van alles van. Maar wat het meest gewaardeerd wordt is de frites van Niek. Als die gebakken wordt dan komt het zonnetje in huis.

Want friet van Niek lekkerder vind je ze niet. Online gaat dat niet. Toch is het in deze tijd extra belangrijk wat bijzondere momenten te creeeren. Er  valt van alles  te verzinnen. Samen wandelen, verstoppertje spelen en daarna lekker smullen van warme huisgebakken Sevilla frites.

—op afstand— de lekkerste!

Het was rond 1570, de tijd van de grote ontdekkingsreizen, dat in Sevilla  de eerste aardappel vanuit de ‘nieuwe wereld’ aan land kwam en een plek kreeg in een kloostertuin. “Die geschiedenis van ontdekking inspireerde Niek Vos tot de naam Sevilla voor zijn nieuwe phytophthora resistente aardappelras dat met name bij fritesliefhebbers geliefd blijkt”, vertelt Jozien Vos.

Niek bezoekt nu het gebied in het zuiden van Spanje waar het nieuwe ras inmiddels geteeld wordt. Jozien doet verslag:
“Het werd een bijzondere tocht in een terreinwagen over zanderige paden met hier en daar diepe geulen veroorzaakt door ongekende regenval. 400 millimeter binnen drie weken vertelde onze gastheer half maart. De stemming was zo donker als de wolken aan de lucht. Klimaatverandering stelt boeren voor onmogelijke opgaven. Het grootste deel van de worteloogst moest als verloren worden beschouwd. En in vroege percelen aardappelen was al phytophthora geconstateerd. We daalden hortend en stotend een deel van de berg weer af. Overal lagen de slangen van de beregeningsinstallatie nutteloos klaar. De lucht klaarde op, de vaart minderde en daar troffen we het frisse groene loof van het jonge aardappelras Sevilla. Ze voelde zich zichtbaar goed thuis daar bij Sevilla. Bijzonder om te zien hoe ze zich tussen de kalksteen ontwikkelde. Die stenen blijken nu een voordeel, ze zorgen voor goede afwatering. Gesteente waarin de fossielen van schelpen terug te vinden zijn. In de polder is ze gekweekt op de zeebodem, waar in de bouwvoor nog schelpjes terug te vinden zijn.”

Geheel links: kweker Niek Vos tussen zijn Sevilla’s. Foto rechts: De kalksteen wordt weggeduwd door de zich ontwikkelende aardappelplant. 

Lizelore Vos is begonnen met het looftrekken van Bionica, Niek’s Witte. De aardappel is weelderig gegroeid en het pootgoed is zo ver ontwikkeld dat het, na diverse keuringen,  geoogst kan gaan worden. Het looftrekken is een manier van oogsten die rhizoctonia weinig kansen biedt.

Er is ook een nieuwe aardappelsoort op het land verschenen. Bionica heeft een zusje, je zou haar Niek’s gele kunnen noemen. Maar haar officiële naam luidt Sevilla. Ze is stralend geel en met haar haal je het zonnetje in huis. Ze is een laatbloeier, ze laat niet gemakkelijk los, maar….fritesliefhebbers vallen massaal voor haar.

Op het proefveld van aardappelkweker Niek Vos, bekend van de Bionica, voor consumenten beter gekend als Niek’s Witte, staan nog steeds aardappelplanten fier rechtop. Dit vertelt Jozien Vos. “En dat in een zomer waarin zoveel planten door de bekende schimmel phytophthora aangetast werden. Het is een schatkamer van de natuur, deze vele mogelijk nieuwe rassen. En deze planten, nog goed gezond, vormen het sterkste argument dat het echt anders kan… Tenminste, voor wie vertrouwen en geduld heeft om op zoek te gaan naar alternatieven.”

Jozien geeft aan dat de natte zomer vol met schimmelaantastingen geen vat kreeg op dit mogelijk nieuwe ras. “Maar het vraagt nog jaren van beproeving op vele aspecten, bijvoorbeeld smaak en verwerkbaarheid voor je het een nieuw ras kunt noemen.” Op het biologisch-dynamische akkerbouwbedrijf van de familie Vos worden pootaardappelen met de hand gerooid. “Dit doen we zodat ze onbeschadigd bewaard kunnen worden. Kostbaar en sterk uitgangsmateriaal voor het komende jaar”, besluit Jozien.

 

De oogst van de biologische Bionica-aardappel, oftewel Niek’s Witte, is momenteel in volle gang bij Maatschap Vos in Kraggenburg. Jozien Vos doet verslag: “Het gaat om het juiste moment. Wanneer oogst je de aardappel? De Bionica, bij de consument beter bekend als Niek’s Witte is mooi afgerijpt. Het loof is getrokken. Maar wanneer haal je haar uit de grond, uit haar voedend en omhullend element? De Indianen spreken niet voor niets over moeder aarde. De huid is kwetsbaar, rooi je haar te vroeg dan is de huid beschadigd, dan ‘velt’ ze.”

“Het is een bijzonder moment, het optrekken van de stam, het voorzichtig losschudden van de grond en de verbazing van wat zich daaronder allemaal ontwikkeld heeft. Het is een mooi ‘nestje’ aardappelen. We kijken en voelen en besluiten nog niet te rooien. Na bijna twee weken is het zover. De huid is steviger, de condities zijn optimaal, de aarde houdt nog iets vocht van een fikse regenbui, maar zon en wind maken haar rul. De al jaren verzorgde bio-dynamische grond toont haar soepele karakter. Bionica wordt 24 en 25 augustus gerooid en ingeschuurd. De oogst wordt met jute afgedekt opdat ze niet ‘groen’ verkleurd. De eerste mooie voorraad ligt na een seizoen van groei weer opgeslagen in de schuur te wachten op enthousiaste consumenten.”

Rust- en overlegmoment. In het midden Michiel en Niek Vos. Rechts Lizelore.

Inschuren. Hier ligt de voorraad voor de consumenten.

Het was in Zuid Duitsland in een Benedictijnerabdij met het motto- leven vanuit de oorsprong-. –Denken en handelen vanuit Rentmeesterschap-, dat Niek’s Witte hartelijk verwelkomd werd door de Abt. Dat gebeurde tijdens de landelijke bijeenkomst van een kleine week van Bioland leden.

Daar was een onderzoekend oog voor innovatie in de zorg voor gezonde landbouw en werd de gouden regenworm uitgereikt. En daar werd tijdens de aardappeldag het antwoord gegeven op de vraag of er kopervrij-aardappelen geteeld kunnen worden. Het geheim? Die vraag werd beantwoord met het verhaal van Niek’s Witte. Een zoektocht van een hobbykweker. Kopervrij telen kan , met een nieuw ras, zoals de Bionica. Bij de consument beter bekend als Niek’s Witte.

Er ontstond een levendig en hartelijk contact. Hobbykweken was tot voor kort een onbekend fenomeen in Duitsland, maar nu hebben zich enkele Bioland boeren verenigd en een proefveld aangelegd.

Jozien Vos.

Een seizoen heeft de aardappel onder de grond gezeten. Na een koud, traag voorjaar, toch nog een hittegolf in de zomer. De grond is zacht. De neerslag viel deze zomer niet overweldigend en daardoor sloeg de bodem niet dicht.

Zaterdag 10 augustus was de perfecte dag om Bionica, bij consumenten intussen beter bekend als Niek’s Witte, te rooien. De zon scheen niet oogverblindend , maar onder bewolkte hemel zagen de aardappelen voor het eerst het licht. De ondergrondse ontwikkeling werd zichtbaar. Mooie stevige knollen kwamen verlegen tevoorschijn. De bladeren hadden zich stevig boven de grond ontwikkeld. Het groene loof verkleurde al naar geel, het eindstadium.

Op de rooier werden de ongerechtigheden er al uitgeraapt. De oogst ligt nu geborgen in kisten in de schuur.

Jozien.

Dit keer kwam de Belgische televisieploeg van de VRT onder leiding van Greet Pluymers op de valreep, precies voor de oogst, op bezoek om de Bionica , voor consumenten beter bekend als Niek’s Witte, nog in volle glorie op het veld te zien. Zij heeft de opdracht van het programma Panorama om een documentaire te maken over GGO’s genetisch gemanipuleerde organismen. Greet vertelt-geen welles- nietes- spelletje. Maar –wat is het? Wat zijn de toepassingen ?Wat is er waar van alle verhalen? Wat is het alternatief?

En dat alternatief bracht haar naar de polder. Ook Edith Lammerts van Bueren hoogleraar plantenverede

ling uit Wageningen was voor deze gelegenheid weer op bezoek. Zij heeft de impuls gegeven voor BIO impuls . Een uniek programma met vele partners waaronder bio boeren en wetenschappers. Het proefveld van Bio impuls ligt naast het Bionica veld in Kraggenburg.

Genetische manipulatie leek de oplossing om een phytophtora resistente aardappel te ontwikkelen. De Bionica echter is het eerste ras dat via klassieke veredeling deze eigenschap toont. Het levende bewijs dat het mogelijk is . Daarmee ook een stimulans voor het Bio impuls Veredelingsprogramma. De natuur blijkt oneindig veel mogelijkheden in zich te hebben.